BUIG-budget niet toereikend? Tekort is buigbaar!

Ziet u de tekorten op de BUIG-budgetten alleen maar toenemen? Dan bent u niet de enige. In 2016 kampten 8 op de 10 gemeenten met tekorten op het BUIG-budget en 6 op de 10 zelfs met een tekort van meer dan 5%. Duidelijk is dat de vangnetregeling leidt tot een neerwaartse spiraal en langzame verwurging van de BUIG-budgetten. Maar er zijn absoluut instrumenten beschikbaar om het tij in 2018 te keren en weer vrij te kunnen ademen. - BDO

Gevoel van machteloosheid

Sinds de invoering van de nieuwe verdeelsystematiek in 2015 zijn de tekorten op de BUIG-budgetten (waarvan gemeenten de bijstandsuitkeringen betalen) toegenomen. Het totale tekort is in 2016 opgelopen tot 270 miljoen euro. Ook in 2017 zijn deze tekorten voor veel gemeenten opgelopen. De voornaamste reden van de worsteling met het BUIG-budget, is de complexe systematiek van de bepaling van de individuele BUIG-budgetten. Hierdoor zijn veel gemeenten niet in staat de meerjarige consequenties in beeld te brengen. Daarnaast ‘overkomt’ het veel gemeenten dat het aantal bijstandsgerechtigden toeneemt. Dit gevoel van machteloosheid doet ze verstijven in het terugdringen van de tekorten.

Geen financiële prikkels

De huidige vangnetregeling waarbij onevenredig hard getroffen gemeenten compensatie krijgen, is op zichzelf fair. Die regeling is echter zo ingericht dat gemeenten met een tekort van ruim meer dan 12,5% geen (financiële) prikkels ervaren om dit tekort omlaag te brengen. Terwijl de verdeelsystematiek er juist op gericht zou moeten zijn gemeenten te ‘verleiden’ het tekort omlaag te brengen. Voor gemeenten met een tekort van meer dan 12,5% is de vangnetregeling hiertoe niet in staat. Het doemscenario is dat gemeenten de uitkeringen straks niet meer uit de aangewezen budgetten kunnen betalen en dit ten koste gaat van andere voorzieningen.

Neerwaartse spiraal

De neerwaartse spiraal waarin de gemeenten zich met de BUIG-budgetten bevinden, komt tot uiting in 2018. Dan moet het Rijk vanuit het totale BUIG-budget van dat jaar de vangnetuitkeringen over 2016 betalen. Vanzelfsprekend daalt hiermee het beschikbare budget voor 2018, zodat de tekorten toenemen. Tegelijkertijd nemen de aanvragen voor de vangnetregeling toe, waardoor het beschikbare budget verder afneemt en de tekorten toenemen. Binnenlands Bestuur berichtte in december dat in 2018 al 2,3 procent van het budget wordt gebruikt vanwege het beroep dat in 2016 op de vangnetregeling werd gedaan. Toch is het voor gemeenten mogelijk, met de inzet van de juiste maatregelen, los te komen uit deze wurggreep.

Gemeente bepaalt zelf

Welk budget een gemeente krijgt toebedeeld is lastig te voorspellen. Dat staat echter los van het feit dat een gemeente zelf kan bepalen op welke manier zij dat budget inzet. De Participatiewet biedt meerdere instrumenten om te sturen op een afname van het tekort, of het niet laten toenemen van het aantal bijstandsgerechtigden. Twee van die instrumenten licht ik er even uit. ...

Lees het volledige artikel op www.bdo.nl.