“Maak vaart met vernieuwing van financiële verhoudingen”

Op de dag dat het ministerie van Binnenlandse Zaken de uitkomsten van het zoveelste rapport over de vernieuwing van de financiële verhouding tussen Rijk en gemeenten presenteert, roept de Federatie van Algemene Middelenmanagers bij de Overheid (FAMO) op tot politieke daadkracht en minder Haagse bemoeizucht richting de gemeenten. Nu is het moment om de verschuiving van minder inkomstenbelasting naar meer ruimte voor gemeentelijke belasting door te voeren. “We praten al lang over deze vernieuwing, Nu is de kans ook om gemeenten meer ruimte te geven om financiële keuzes te maken. Dit past ook bij de steeds grotere rol van de lokale overheid” aldus de voorzitter van de FAMO Anja ter Horst.Sinds 1997 zijn de afspraken over de verdeling van geld en belastingruimte tussen Rijk en gemeenten niet wezenlijk veranderd. Door continue kleine aanpassingen is het Gemeentefonds onnodig complex geworden en zijn gemeenten sterk afhankelijk van de wisselingen in de Rijksbegroting.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het uitvoeren van het steeds groter wordende takenpakket. Het gaat in gemeenteland naast de vraag of er genoeg geld is, vooral om het krijgen van vol¬doende ruimte voor het maken van eigen afwegingen. Gemeenten zijn steeds afhankelijker van de geldstroom vanuit het Rijk. Het aandeel in de gemeentelijk geldstroom steeg van 44 procent in 2010 naar 59 procent in 2016. Waarbij gemeenten nog steeds gedetailleerde verantwoordingen afleggen aan het rijk over taken die het rijk juist heeft gedecentraliseerd naar gemeenten.

Deze ontwikkelingen staan haaks op de wens van gemeenten om de betrokkenheid van burgers bij de lokale democratie te vergroten. Het vertrouwen in en de slagkracht van de lokale overheid en politiek lijken immers tanende. Burgers voelen steeds minder dat de besluitvorming in de gemeenteraad echt impact heeft op de ontwikkeling van hun stad, dorp of wijk. Het nieuwe zwembad financieren met geld opgehaald uit de gemeentelijke belastingen zorgt voor direct voelbare besluiten in de gemeenteraad en zorgt voor meer betrokkenheid.

Anja van der Horst stelt “Een belangrijke uitdaging voor gemeenten is de actieve betrokkenheid van inwoners bij creëren van maatschappelijke meerwaarde. Het rapport van het ministerie getiteld “Rekening houden met verschil”, doet goede aanbevelingen om financiële afwegingsruimte van gemeenten te vergroten. Verschuiven van belastingen van het Rijk naar gemeenten kan een positieve invloed hebben op de lokale democratie. Geef dan wel gemeenten een belangrijke rol bij de invoering van deze verandering.”