Onderzoek naar invoering eigen bijdrage jeugdhulp

Naar aanleiding van het FAMO webinar op 8 januari jl. over financiële tekorten in de jeugdzorg, schreef Yolanda de Koster onderstaand artikel voor Binnenlandsbestuur.

Het structurele tekort van 1,7 miljard euro dat gemeenten op de jeugdzorg hebben, moet worden opgelost door een combinatie van structureel extra rijksgeld en het doorvoeren van maatregelen. Een van de maatregelen die de komende tijd wordt onderzocht en uitgewerkt is de invoering van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage voor de jeugdhulp. Dat ligt politiek gevoelig.

Politieke verdeeldheid

Invoering van een eigen bijdrage kan leiden tot een besparing van 0,8 tot 1,2 miljard euro, zo heeft AEF berekend in zijn onderzoek naar de tekorten op de jeugdzorg. ‘Dit is een hele lastige afweging voor gemeenten’, stelde de Edese wethouder Leon Meijer (jeugdzorg, financiën, ChristenUnie) vrijdag tijdens een webinar van de Famo, de Federatie van Algemene Middelenmanagers bij de Overheid. Wethouders vanuit verschillende politieke stromingen staan verdeeld in deze discussie. ‘De Tweede Kamer zal hierover een besluit moeten nemen’, aldus Meijer. Als tot invoering van een inkomensafhankelijke eigen bijdrage wordt besloten, moet de Jeugdwet worden aangepast.

Oplossing

Meijer is een van de vier wethouders die namens de VNG met het rijk en het ministerie van VWS werkt aan een zwaarwegend advies voor het nieuwe kabinet, over de maatregelen die de komende kabinetsperiode moeten worden genomen om de jeugdzorg financieel houdbaar te krijgen. Het voor de volle honderd procent bijpassen van het door AEF berekende tekort door het rijk zit er niet in, stelde Meijer. ‘Zo zit het rijk niet in de wedstrijd.’ Maar ook gemeenten vinden dat de oplossing moet worden gezocht in een combinatie van structureel extra rijksgeld en het nemen van maatregelen. ‘Die 1,7 miljard is een behoorlijk bedrag. Het is meer dan het door ons verwachte tekort van een miljard euro.’

Bouwstenen nieuw kabinet

Vijf ambtelijke werkgroepen, met bestuurlijke rugdekking, gaan de komende tijd aan de slag om fundamentele maatregelen verder te onderzoeken en daarover te adviseren. AEF heeft een kleine twintig maatregelen in kaart gebracht, inclusief beoogde besparingen. De werkgroepen moeten bouwstenen voor het nieuwe kabinet opleveren, vertelde Geert Schipaanboord, coördinator jeugd bij de VNG, op hetzelfde Famo-webinar. In februari moet een tussenstand worden opgemaakt, aldus Meijer. Eind april/begin mei moet het zwaarwegend advies voor de formateur klaar zijn. Als in februari duidelijk is dat rijk en gemeenten niet nader tot elkaar komen, wordt arbitrage ingezet.

Erkenning

Als er overeenstemming wordt bereikt over een pakket aan maatregelen, leiden die maatregelen pas op termijn tot besparingen. Tot het zover is, moet het kabinet gemeenten financieel tegemoetkomen, vindt Meijer. De wethouder stelde dat de VNG en VWS, nu staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) de jeugdzorgportefeuille van minister Hugo de Jonge heeft overgenomen, ‘veel meer on speaking terms zijn’. Niet onbelangrijk in die verbeterde verhoudingen is de erkenning door het kabinet dat gemeenten een fors tekort hebben en er echt wat aan de hand is, benadrukte Meijer.

Incidenteel extra geld

Naast het gesprek over structurele ophoging van het jeugdzorgbudget, waarover het nieuwe kabinet een besluit moet nemen, wil de VNG met het huidige kabinet in gesprek over aanvullend incidenteel extra budget, zo stelde Schipaanboord. Dat gaat dan om budget bovenop het eerder toezegde extra budget van 1 miljard voor de jaren 2019-2021 en de drie ton voor 2022. Meijer: ‘Het lijkt ons niet onverstandig om het kabinet te laten zien welke tekorten we de afgelopen jaren hebben moeten opvangen, door bezuinigingen en het leegtrekken van onze reserves.’