Terugblik FAMO Najaarsbijeenkomst 2018

Vrijdag 28 september vond de jaarlijkse FAMO Najaarsbijeenkomst met dit thema plaats in Utrecht. Hier kon u de presentaties ‘Van klimaatakkoord naar aardgasvrije wijken’ van Dino van Dal (Ministerie van Binnenlandse Zaken) en de pilot ‘energietransitie in de gemeente Haarlem’ van Wijnand Stoeckart en Wienand van Dijk volgen.

Energietransitie en de gevolgen voor de gemeenschappelijke bedrijfsvoering

Zoals ongetwijfeld bekend, ondertekenden in 2015 195 landen tijdens de internationale klimaattop in Parijs het ‘Akkoord van Parijs’. Ook Nederland ondertekende dat akkoord en stemde daarmee in de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder 2 graden Celsius (streven 1,5 graden Celsius). Wereldwijd willen we in 2030 bijna de helft (49%) minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Zo moet elk land eigen maatregelen nemen om het wereldwijd afgesproken doel te halen. In Nederland hebben overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke partijen hiervoor een Klimaatakkoord gesloten. Voor we zover zijn moet nog een flink aantal stappen gezet en veel zaken geregeld worden.

Dino van Dal (Ministerie van BZK) vertelde hoe gemeenten met het Programma Stad en City Deal Binnenstedelijk bouwen en transformatie, de Regionale energietransitie (RES) samen met burgers aardgasvrije wijken kunnen realiseren. Dino: “Het initiatief, de participatie en regie hiervoor ligt bij de gemeenten. Naast de kennis van adviesbureaus moeten gemeenten ook eigen deskundigheid in huis halen. Koppel als gemeente de energietransitie aan andere maatschappelijke opgaven, bundel deze opgaven en verleid de betrokken partijen op andere manieren.”

De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Programmateam Aardgasvrije Wijken (PAW) ontwikkelt een speciaal kennis- en leerprogramma voor de 380 gemeenten in Nederland. En voor alle partijen waar zij mee samenwerken. In het Programma Aardgasvrije Wijken doen gemeenten kennis en ervaring op om bestaande wijken haalbaar en betaalbaar te verduurzamen. Dit jaar hebben 74 gemeenten een plan ingediend en heeft Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) aan 27 gemeenten een rijksbijdrage toegekend voor het aardgasvrij maken van een wijk. Daarvoor is uit de Klimaatenvelop van het kabinet 120 miljoen euro beschikbaar gesteld. In het regeerakkoord is afgesproken dat voor het einde van de kabinetsperiode jaarlijks 30.000 tot 50.000 woningen aardgasvrij worden opgeleverd. Nieuw te bouwen woningen waarvoor na 1 juli 2018 een bouwvergunning wordt aangevraagd, moeten in principe aardgasvrij zijn. Gemeenten kunnen daar in bijzondere omstandigheden een uitzondering op maken. Bijvoorbeeld als een project vertraging zou oplopen of als aardgasvrij op een bepaalde locatie (nog) niet mogelijk is.

Voor 2019 kunt u ook uw gemeente aanmelden voor het programma door contact op te nemen met het programmateam via paw@minbzk.nl. Meer informatie over proeftuinen en aardgasvrije wijken vindt u op de website van Rijksoverheid.

Gemeente Haarlem ´een duurzame, sociale en toekomstbestendig stad´

Gemeente Haarlem wil een duurzame, sociale en toekomstbestendige stad zijn, die stappen zet in de richting van een circulaire economie en waarin iedereen kan meedoen. De gemeente staat open voor de kennis in de stad en wil de uitdagingen samen aangaan.

Wijnand Stoeckart en Wienand van Dijk, beiden werkzaam bij de gemeente Haarlem, lichtten het duurzaamheidsprogramma, doelen en de organisatie van de gemeente toe. ‘Het duurzaamheidsprogramma bestaat uit 6 hoofdvelden: Energietransitie, Circulaire Economie, Ruimtelijke ontwikkeling en materialisering Duurzame mobiliteit, Eigen en maatschappelijk Vastgoed en Sociale transitie naar duurzaamheid.

We willen dat de energietransitie voor iedereen betaalbaar is, daar werken we hard aan. Zo investeert de gemeente Haarlem in bronnen (geothermie), in netwerken en neemt deel in warmtenetten. Meerwijk is de eerste wijk waar een warmtenet wordt aangelegd en er wordt geld vrij gemaakt om twee wijken aardgasloos te maken. De voordelen moeten bij iedereen terecht komen; wij zijn solidair met mensen voor wie bij het investeren in verduurzaming een drempel bestaat. Inwoners en bedrijven kunnen en moeten veel zelf doen, en zullen daar ook de vruchten van plukken. De rol van control/bedrijfsvoering is adviseren en meedenken, onderhandelen op strategisch en bestuurlijk niveau. Het beheersen van de financiële planning en investeringsplan plus het toetsen van contracten.’

Voor toepassing van geothermie heeft Gemeente Haarlem veel kennis opgedaan met het onderzoek dat CE Delft en IF Technology, in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de TKI Urban Energy, hebben uitgevoerd naar de mogelijkheden in Nederland van twee nieuwe verwarmingsconcepten. Meer over dit onderzoek leest u in het rapport Weg van gas, Kansen voor de nieuwe concepten LageTemperatuurAardwarmte en Mijnwater.

Gemeentefonds, circulaires en een website Data Gemeentefinanciën!

Eerder dit jaar verschenen de maart- en meicirculaire, die qua complexiteit van een buitencategorie zijn gebleken. In de Najaarsbijeenkomst gaven Onno IJsselsteijn (ministerie van BZK) en Andries Kok (VNG), een toelichting op de ontwikkelingen rondom het gemeentefonds.

Onno IJsselsteijn: Het Rijk geeft naar verwachting minder uit dan begroot. Hierdoor wordt het geraamde accres voor 2018, ten opzichte van de meicirculaire van dit jaar, met € 194 miljoen naar beneden bijgesteld. Voor 2019 wordt het accres naar boven bijgesteld met € 187 miljoen. Tot 2023 is het financiële beeld nagenoeg ongewijzigd. Deze kabinetsperiode blijft door de afspraken over de normeringssystematiek extra geld voor de medeoverheden beschikbaar. Meer informatie over de septembercirculaire.

Op 1 september 2018 sloot de termijn waarop regio’s in Nederland voorstellen konden indienen voor een Regio Deal. Er zijn 88 voorstellen ingediend, die € 1,3 miljard vragen aan middelen uit de Regio Envelop. De voorstellen komen uit alle delen van Nederland. Voor deze eerste tranche is € 200 miljoen beschikbaar. Het Ministerie van LNV coördineert de volgende stap, waarin het de voorstellen samen met andere departementen nader bekijkt. Hierbij gebruikt het ministerie het toetsingskader zoals gepubliceerd in de Staatscourant en maakt daarna bekend welke voorstellen verder uitgewerkt worden tot een Regio Deal. Het sluiten van deze deals vindt naar verwachting in de eerste helft van 2019 plaats. In het najaar ontvangen alle indieners hierover een bericht. Bekijk de website van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland voor meer informatie over de Regio Deals.

Andries Kok: Het Rijk en gemeenten hebben afgesproken om toe te werken naar een herziening van de financiële verhoudingen per 2021. Deze herziening zal voor alle gemeenten financiële gevolgen hebben.Om efficiënt gebruik te maken van bestaande kennis- en organisatiestructuren heeft het VNG twee klankbordgroepen opgezet. Een voor de herziening sociaal domein en een voor de heroverweging financiële verhoudingen. Het VNG komt graag in contact met gemeenteambtenaren die willen deelnemen aan een van de klankbordgroepen over de herziening van de financiële verhoudingen. Aanmelden voor een van beide klankbordgroepen kan via verdelen@vng.nl. Voor vragen over de klankbordgroepen neemt u contact op via verdelen@vng.nl of telefonisch: 070 373 89 93. De FAMO biedt vertegenwoordiging vooral voor de kleinere gemeenten die vaak beperkte capaciteit hebben.

In samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken gaat VNG een kennistraject gemeentefinanciën starten. Het kennistraject bestaat onder meer uit kennis opdoen middels een basiscursus voor nieuwe medewerkers bij gemeenten en College-reeks voor ambtenaren en wethouders. Daarnaast gaat de VNG 40 regio’s bezoeken om onderzoeken te presenteren en gesprekken te voeren over financiële verhoudingen.

Financiën alle gemeenten op één website
Een pilotversie van de website Data Financiën Gemeenten van het ministerie van Binnenlandse Zaken met financiële informatie over alle Nederlandse gemeenten is online. Joren van Veen, Ministerie van BZK liet in het kort de toepassingen zien. Er is onder meer te zien hoeveel geld gemeenten binnenkrijgen en welke kosten per inwoner worden gemaakt. De website is verdeeld in drie onderdelen: Gemeentefonds, Inkomsten en uitgaven gemeenten en Financiële kengetallen. Op deze onderdelen kunt u gemeenten met elkaar vergelijken. Ook de achterliggende database is via de website beschikbaar, waarin financiële data op detailniveau is opgenomen en te downloaden is.